Het concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd: een illusie?

Geplaatst door: Harold Willems op 5 augustus 2015 thema(s): Algemeen, Arbeidsovereenkomst, Concurrentiebeding, Ontslag, Werk en zekerheid

De eerste uitspraken over de WWZ beginnen binnen te druppelen. In deze bijdrage wordt stilgestaan bij een recente en interessante uitspraak over het concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Centraal staat de vraag of we uit deze uitspraak mogen afleiden dat een concurrentiebeding in een contract voor bepaalde tijd redelijk kansloos is.

Gewijzigde regeling concurrentiebeding

Per 1 januari 2015 is de regeling omtrent het concurrentiebeding gewijzigd. Op grond van artikel 7:653 lid 2 BW is het opnemen van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd slechts mogelijk onder strenge voorwaarden. Het uitgangspunt is dat een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd niet rechtsgeldig is. Dit is slechts anders indien uit de bij het beding opgenomen schriftelijke motivering blijkt dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Deze afweging moet voor de werknemer kenbaar zijn, dit betekent dat de zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen duidelijk moeten zijn omschreven, alsmede de reden waarom deze tot een uitzondering op de hoofdregel nopen. Dit wordt ook wel aangeduid als de motiveringseis. Indien blijkt dat er inderdaad sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang betekent dit niet dat een concurrentiebeding per definitie rechtsgeldig is. Daarnaast wordt namelijk nog een belangenafweging gemaakt tussen het belang van de werkgever bij handhaving van het beding en het belang van de werknemer bij schorsing van het beding.

In een uitspraak van de rechtbank Amsterdam in kort geding van 23 juli 2015 is de rechter nader ingegaan op de motiveringseis en de belangenafweging.

Uitspraak

In deze zaak is een werknemer op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd in dienst getreden bij een werkgever. In de arbeidsovereenkomst was een concurrentiebeding opgenomen. Bij het concurrentiebeding was het tevens het vermeende zwaarwegend bedrijfsbelang gedefinieerd. Het zwaarwegende bedrijfsbelang kwam volgens de werkgever voort uit het feit dat zij veel in haar werknemers investeert en werknemers kennis kunnen nemen van zeer concurrentiegevoelige informatie. De werkgever stelt benadeeld te worden als deze kennis, kunde en informatie wordt gebruikt om concurrerende activiteiten te verrichten.

Op enig moment zegt de werkgever de arbeidsovereenkomst tussentijds op omdat hij bij een andere, in de ogen van de werkgever concurrerende, onderneming wilde gaan werken. De werkgever heeft aan de werknemer aangegeven dat zij hem aan het concurrentiebeding zou houden. Daarop heeft de werknemer een procedure gestart. De werknemer vordert primair dat het concurrentiebeding wordt geschorst. De werknemer voert ten eerste aan dat er geen sprake is van een zwaarwegend bedrijfsbelang. Ten tweede voert hij aan dat, als geoordeeld wordt dat er wel sprake is van een zwaarwegend bedrijfsbelang, hij onbillijk wordt benadeeld.

De rechter overweegt dat de werkgever de genoemde zwaarwegende bedrijfsbelangen onvoldoende concreet heeft gemaakt. In de formulering van het zwaarwegende bedrijfsbelang zijn begrippen als opgebouwd netwerk, marktgebied, specifieke kennis en/of vertrouwelijke bedrijfsinformatie namelijk niet nader gedefinieerd. Een omschrijving van welke specifieke kennis en/of bedrijfsinformatie de werknemer bij de werkgever zal verwerven die beschermd moet worden, ontbreekt. Om die reden acht de rechter het in kort geding aannemelijk dat de bodemrechter zal oordelen dat uit het concurrentiebeding onvoldoende blijkt om welke concrete zwaarwegende bedrijfsbelangen het gaat en/of dat niet aan het noodzakelijkheidsvereiste is voldaan en het beding om die reden(en) zal vernietigen.

De rechter gaat echter verder en overweegt dat al zou de werkgever wel aan de bovenstaande motiveringsplicht hebben voldaan, alsnog geoordeeld zou worden dat de werknemer door handhaving van het concurrentiebeding onbillijk zou worden benadeeld in verhouding tot het te beschermen belang van de werkgever. De rechter verwijst hiervoor enerzijds naar hetgeen is overwogen bij het ontbreken van een zwaarwegend bedrijfsbelang, anderzijds was in deze zaak relevant dat de werknemer slechts bij één opdrachtgever had gewerkt en in anderhalf jaar twee cursussen had gevolgd, waarvan hij er al met één was begonnen vóór hij bij de werkgever in dienst trad. Daarbij had de werknemer een relatief weinig verantwoordelijke functie. Dat de werknemer een ‘carrière boost’ heeft gemaakt, zoals de werkgever aanvoert, kan volgens de rechter dan ook niet worden volgehouden. Verder weegt mee dat de nieuwe baan van de werknemer beter past bij zijn eerdere werkervaring en hij in zijn nieuwe baan een hoger inkomen kan verdienen. Op basis van het vorenstaande komt de rechter dan ook tot de conclusie dat het belang van de werknemer zwaarder weegt dan het belang van de werkgever.

Wat leert deze zaak ons?

In deze zaak wordt bevestigd dat een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd de uitzondering op de regel betreft. Als werkgever is het dus belangrijk te beseffen dat een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd slechts onder zeer bijzondere omstandigheden is toegestaan. Slechts als i) zeer goed gemotiveerd is dat een concurrentiebeding écht noodzakelijk is, en ii) het belang van de werkgever om het concurrentiebeding te handhaven zwaarder weegt dan het belang van de werknemer om het concurrentiebeding te schorsen, is het opnemen van een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd rechtsgeldig.

Deze uitspraak bevestigt in mijn ogen wat de wetgever al duidelijk heeft willen maken; het is niet de bedoeling dat een werknemer aan de ene kant door het concurrentiebeding belemmerd wordt in de overstap naar een andere baan, en aan de andere kant niet de zekerheid heeft van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd.