Persoonlijk onderzoek onder vuur II

Levert handelen in strijd met de Gedragscode Persoonlijk Onderzoek een onrechtmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verzekerde op? Kunnen de resultaten van het persoonlijk onderzoek dat ten onrechte is ingesteld, een rol spelen bij het bewijs?

Feiten
In het najaar van 2012 berichtten wij over de uitspraak die voorafging aan de onderhavige uitspraak van de Hoge Raad. Het ging om een uitspraak van het Hof Den Bosch van 4 september 2012. In die uitspraak heeft het Hof geoordeeld dat, indien een verzekeraar bij het uitvoeren van een persoonlijk onderzoek handelt in strijd met de Gedragscode Persoonlijk Onderzoek, tot uitgangspunt kan worden genomen dat er sprake is van een onrechtmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verzekerde. Bovendien heeft het Hof Den Bosch geoordeeld dat de resultaten van het persoonlijk onderzoek, als onrechtmatig verkregen bewijs, buiten beschouwing dienden te blijven.

Hoge Raad
De Hoge Raad heeft het arrest van het Hof Den Bosch in stand gelaten. Met het Hof Den Bosch is de Hoge Raad van oordeel dat het instellen door een verzekeraar van een persoonlijk onderzoek een inbreuk vormt op het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer van de verzekerde en daarmee in beginsel onrechtmatig is, behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond. Voor de beantwoording van de vraag of zich een rechtvaardigingsgrond voordoet, dient een belangenafweging plaats te vinden tussen enerzijds het belang van de verzekerde en anderzijds het belang van de verzekeraar. Het Verbond van Verzekeraars heeft met de Gedragscode beoogd invulling te geven aan de belangenafweging. Gelet op de inhoud en opzet van de Gedragscode, kan volgens de Hoge Raad tot uitgangspunt worden genomen dat, indien een verzekeraar daarmee in strijd handelt, sprake is van een ongerechtvaardigde en daarom ook onrechtmatige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verzekerde.

Voor de vraag hoe met het aldus onrechtmatig verkregen bewijs moet worden omgegaan, verwijst de Hoge Raad naar vaste rechtspraak, waarin is bepaald dat voor uitsluiting van onrechtmatig verkregen bewijs “bijkomende omstandigheden” zijn vereist. Het is dus niet zo dat onrechtmatig verkregen bewijs zonder meer terzijde mag worden geschoven. Vergelijk bijvoorbeeld het arrest van het Hof Den Bosch van 3 december 2013, rechtsoverweging 8.5, waarin het hof de resultaten uit het persoonlijk onderzoek wel toeliet als bewijs. De Hoge Raad oordeelt dat het Hof bij de beslissing het onrechtmatig bewijs uit te sluiten, mede het doel van de Gedragscode in aanmerking heeft genomen, met welk doel niet strookt dat in de omstandigheden van dit geval, in strijd daarmee verkregen bewijsmateriaal toch door een verzekeraar kan worden gebruikt.

Conclusie
Zoals al aangegeven in de bespreking van het arrest van het Hof in deze nieuwsbrief, is het dus niet alleen van groot belang dat de verzekeraar zijn stellingen kan onderbouwen met bewijsmiddelen, maar ook op welke wijze deze bewijsmiddelen zijn verkregen. Indien in de onderhavige kwestie het bewijs op de juiste wijze zou zijn verkregen, dan was het oordeel van verzekeraars immers in stand gebleven. Verzekeraars moeten dus zeer zorgvuldig te werk gaan bij het verzamelen van bewijs. Ik herhaal mijn aanbevelingen uit mijn eerdere artikel:

• Wees duidelijk in de correspondentie met de verzekerde over de grond voor het instellen van het persoonlijk onderzoek; de grond(en) kunnen in een later stadium niet meer worden aangevuld. Mijn advies luidt; houdt alle mogelijkheden open en noem zekerheidshalve (gemotiveerd) beide gronden, om het toetsingskader zo breed mogelijk te houden.
• Houdt u aan de Gedragscode. Let er hierbij ook vooral op dat alle alternatieve wijzen van informatievergaring zijn benut. Pas als op geen enkele andere wijze (nadere) informatie verkregen kan worden, dient een persoonlijk onderzoek te worden overwogen.