Nieuws

Strafbaarstelling van 'belediging van geloof'

16-09-2014

Dit recent bij het WODC gepubliceerde onderzoek geeft uitvoering aan de motie-Schrijver c.s., die is aangenomen toen de Eerste Kamer in december 2013 akkoord ging met het laten vervallen van het verbod op godslastering (artikel 147 van het Wetboek van Strafrecht). De onderzoeksvraag is als volgt: Kan een mogelijke aanpassing van artikel 137c t/m 137e van het Wetboek van Strafrecht dienstig zijn om te bewerkstelligen dat deze artikelen eveneens genoegzame bescherming bieden tegen als ernstig ervaren belediging van burgers door belediging van hun geloof of geloofsbeleving zonder de werking van de vrijheid van mening onnodig te beperken?

Beantwoording van de onderzoeksvraag
De onderzoeksvraag wordt met ‘Nee’ beantwoord en wel om de volgende redenen: er valt in elk geval geen uitdrukkelijke positieve verplichting aan het internationale recht te ontlenen om dergelijke uitlatingen strafbaar te stellen, en de verwachting is dat zo’n positieve verplichting in de nabije toekomst ook niet zal worden aangenomen. De artikelen 137c-e bieden op dit vlak al ‘genoegzame bescherming’ om aan bestaande positieve verplichtingen te voldoen. Bovendien heeft het geen zin om de bestaande wetsartikelen 137c-e Sr aan te passen om de getroffen personen te beschermen tegen ‘als ernstig ervaren belediging door belediging van hun geloof en geloofsbeleving’, want dit subjectieve concept past niet binnen de objectieve strafbare belediging zoals we die kennen in artikel 137c Sr (en zeker niet in artikel 137d dat ziet op aanzetten tot haat, discriminatie en geweld). Mocht worden uitgegaan van zo’n subjectieve lezing van de woorden ‘als ernstig ervaren belediging’ dan zou een geheel nieuw delict nodig zijn om bescherming tegen ‘als ernstig ervaren belediging van burgers door belediging van hun geloof en geloofsbeleving’ te bewerkstelligen.

Schending IVBPR
Voorts geldt dat niet alleen deze subjectieve invulling, maar ook een objectiever invulling van een delict over belediging van geloof en geloofsbeleving – zoals door het wijzigen van het bestaande artikel 137c – een schending oplevert van de vrijheid van meningsuiting zoals neergelegd in artikel 19 IVBPR (en mogelijk – afhankelijk van de precieze interpretatie van het delict – ook van artikel 10 EVRM). Onder artikel 19 IVBPR mogen uitlatingen over een geloof slechts strafbaar worden gesteld als die religieuze haat propageren die aanzet tot discriminatie, vijandigheid of geweld. Om niet in strijd te komen met artikel 19 IVBPR is dus een zwaarder delict nodig dan ‘belediging van geloof’.

Strijdig met legaliteitsbeginsel
Een beperking, waarbij voorop staat hoe een uitlating door mensen (subjectief) wordt ervaren, kan verder in strijd komen met het legaliteitsbeginsel, is moeilijk handhaafbaar en past niet binnen het idee van strafrecht als ultimum remedium, omdat het strafrecht allerlei subjectieve gevoeligheden zal moeten beschermen. Het belang van strafbaarstelling (bescherming tegen aanstoot, die wellicht tot eigenrichting leidt bij de beledigde personen) kan dan moeilijk opwegen tegen de rechten en belangen van spreker en maatschappij (het gaat immers veelal om kritiek op ideeën, instituties en manieren van leven). Ook bij een meer objectieve invulling van het delict (‘belediging van geloof en geloofsbeleving’) zal zo’n belangenafweging, om die laatste reden, al snel uitvallen in het voordeel van de vrijheid van meningsuiting.

Al voldoende mogelijkheden
Voor het bestraffen van uitlatingen over (aspecten van) godsdiensten of levensovertuigingen waardoor religieuze haat wordt gepropageerd die aanzet tot discriminatie, vijandigheid of geweld (artikel 20 lid 2 IVBPR), biedt het Nederlandse recht nu al voldoende mogelijkheden. De rechter kan immers extreme uitlatingen over (aspecten van) godsdiensten en levensovertuigingen, wanneer die tevens aanzetten tot haat, discriminatie of geweld tegen mensen, bestraffen onder artikel 137d Sr. Een aanpassing van de Nederlandse wet is dus niet nodig om die bescherming te bereiken.

Bron: www.wodc.nl


Publicatiedatum 15-09-2014
Nummer 2014/422

« Terug naar overzicht nieuws