Ondernemingsrecht
De Hoge Raad heeft op 7 februari 2014 een interessante uitspraak gedaan over de uitleg van schriftelijke overeenkomsten. In casu was sprake van een overeenkomst van aandelenoverdracht waarbij alle aandelen in een groep werden verkocht. De verkoper verstrekte in de overeenkomst een aantal garanties. Wanneer inbreuk zou worden gemaakt op een garantie zou de verkoper de koper schadeloos stellen tot een vastgesteld bedrag. Voorts is overeengekomen dat de koper de verkoper ‘’zo spoedig mogelijk” in kennis zal stellen van een inbreuk op een verstrekte garantie. Deze bewoording wijkt af van de wettelijke bepaling waarin bepaald wordt dat een koper “binnen bekwame tijd” de verkoper kennis dient te geven van hetgeen afgeleverd is en niet aan de overeenkomst beantwoordt.
Het Hof stelt voorop dat bij de uitleg van de overeenkomst, met name de bepalingen die zien op inbreuken op de garanties en de kennisgeving daarvan, van belang is dat deze gesloten is tussen twee professionele partijen die zich beiden hebben laten bijstaan door externe en ter zake kundige (juridisch) adviseurs. Mede met inachtneming van dit uitgangspunt geldt volgens het Hof dat de onderhavige bepalingen uitgelegd dienen te worden naar hetgeen partijen te dien aanzien redelijkerwijs over en weer van elkaar mochten verwachten. De letterlijke tekst van de overeenkomst is niet doorslaggevend al zal daar zeker waarde aan worden gehecht. De Hoge Raad gaat in het bovenstaande mee met het Hof. De zogenoemde “Haviltex-maatstaf”, waarbij gekeken wordt naar de bedoeling van partijen en hetgeen zij over en weer redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten, is leidend voor de uitleg van overeenkomsten. Dat geldt ook wanneer een bepaling in een overeenkomst verstrekkende gevolgen heeft of het een overeenkomst betreft die tussen professionele partijen is gesloten, zoals in casu het geval is.
Het Hof betoogt verder dat gezien de verlangde spoed en de gevolgen van het niet tijdig melden van de inbreuk, de koper verplicht is om de verkoper zo snel mogelijk te informeren. Dat de overeenkomst complex en risicovol is doet hier niet aan af. Verkoper heeft gelet op de complexiteit en de risico’s de tijd nodig om haar positie te bepalen. Zodoende kennen de bewoordingen “zo spoedig mogelijk” volgens het Hof een grotere urgentie dan het wettelijke “binnen bekwame tijd”. Koper klaagt hierover dat het Hof niet kenbaar heeft gemaakt in hoeverre verkoper schade heeft geleden. Als verkoper geen nadeel ondervond van de late melding en daardoor niet is geschaad in haar belangen, dan zal koper niet spoedig een verwijt van voortvarendheid kunnen worden gemaakt. De Hoge Raad gaat mee met deze klacht van koper. Wanneer het niet “zo spoedig mogelijk” klagen leidt tot het verval van het recht tot schadelosstelling, kan de vraag of tijdig melding is gemaakt van de inbreuk op de garantie niet zonder rekening te houden met alle omstandigheden van het geval, worden beantwoord. Ook bij de beoordeling of voldaan is aan de wettelijke klachtplicht wordt rekening gehouden met alle omstandigheden van het geval. In casu betekent het dat zowel rekening gehouden dient te worden met het ingrijpende rechtsgevolg van een te late melding van een inbreuk op een garantie, als het belang dat geschaad wordt bij de verkoper door de te late melding. Deze afweging is in lijn met jurisprudentie van de Hoge Raad.
Partijen die overeenkomsten wensen te sluiten dienen goed elkaars belangen en overwegingen in te zien. Hoewel over het algemeen een letterlijke uitleg van een bepaling niet doorslaggevend zal zijn, kunnen heldere en concrete afspraken voorkomen dat geschillen over interpretatie van een overeenkomst ontstaan.
Anne-Douwe Tigchelaar
