ˇ

Vind direct uw AKD specialist

Vind direct uw AKD specialist

Diensten in ruil voor data vooral kritisch bekijken

LinkedIn

Martin Hemmer

Advocaat, Partner

Intellectueel Eigendom, ICT & Privacy

Twijfels over vraag of betrokkenen goed beeld hebben van risico's van delen privégegevens zijn terecht

 

Iedereen die gebruik maakt van Google, Whatsapp of Facebook geeft gegevens prijs in ruil voor dienst

Verzekeraar Achmea biedt polishouders van onder meer autoverzekeringen premiekorting in ruil voor gegevensuitwisseling (FD 1 oktober). Deze stap is kritisch ontvangen. Betalen met data stuit volgens onder andere Jacob Kohnstamm, voorzitter van het College Bescherming Persoonsgegevens, op grote ethische bezwaren. Als bij iedere (internet)dienst de keuze bestaat tussen betalen en het opgeven van de privacy zou dit als gevolg kunnen hebben dat privacy voorbehouden blijft aan de rijken, is de gedachte. Het structureel delen van data door middel van kastjes in auto's of via energiemeters levert bovendien substantiële risico's op voor de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen, zelfs als geen intentie bestaat om deze data te delen met derden. Deze kritiek is deels begrijpelijk. Men kan terecht de vraag stellen of betrokkenen een goed beeld hebben van de risico's van het delen van hun privégegevens. Op het oog individueel onschuldige gegevens kunnen door koppeling met andere gegevens gevoelige informatie opleveren (profilering). De ervaring is daarnaast dat iedere gegevensverzameling al gauw tot nieuwe, initieel onbedoelde, verwerkingen leidt. Een goed voorbeeld daarvan bieden parkeer-apps: persoonsgegevens werden in beginsel verzameld ter uitvoering van de dienstverlening. Al snel stond echter de Belastingdienst op de stoep die de gegevens opeiste om controles uit te oefenen op privégebruik van leaseauto's.

De geboden keuzemogelijkheid is echter ook positief te benaderen. Veel mensen zullen bij het afnemen van een verzekering of een andere (online) dienst mogelijk kiezen voor premievoordeel zonder de potentiële gevolgen voor hun persoonlijke levenssfeer te onderkennen. Daar staat tegenover dat iedereen die gebruik maakt van alomtegenwoordige diensten als Google, Whatsapp of Facebook al jarenlang gegevens prijsgeeft in ruil voor de geboden dienstverlening. Deze diensten bieden geen keuzemogelijkheid. Het verzamelen van data is immers integraal onderdeel van het businessmodel. Juist dit gebrek aan keuzemogelijkheid biedt reden tot zorg. Bij veel diensten wordt voor verwerking van persoonsgegevens geen toestemming gevraagd, maar in plaats daarvan hooguit geïnformeerd over de gegevensverwerking door lange protocollen die vrijwel niemand leest. Als mensen al de moeite nemen om deze protocollen te lezen, is de keuze meestal beperkt tot het afnemen van de dienst in ruil voor het delen van gegevens of geen dienst. Bij gebrek aan een kwalitatief goede alternatieve dienst zonder gegevensverwerking (waar al dan niet met geld voor betaald kan worden) wordt de dienst dan vaak noodgedwongen afgenomen. Wanneer voor gegevensverwerking toestemming nodig is, bijvoorbeeld omdat sprake is van gevoelige gegevens, dient expliciete toestemming gegeven te worden. Ook die toestemming is online echter snel door het aanvinken van een vakje gegeven. Wederom is in de meeste gevallen de keuzevrijheid illusoir: zonder toestemming is de dienst immers niet beschikbaar terwijl betaalde alternatieven ontbreken.


Vanzelfsprekend dient de dienstverlener die gegevens verzamelt in ruil voor korting aan de eisen van de Wet bescherming persoonsgegevens te voldoen, waaronder adequate beveiliging en het deugdelijk informeren van de betrokkene. Ook dan past afhankelijk van het product en de gedeelde gegevens een kritische houding. Als aan de eisen van de wet is voldaan, verdient een transparant aanbod met als onderdeel mogelijke korting in ruil voor gegevens, echter de voorkeur boven het voldongen feit waar consumenten door andere dienstverleners voor gesteld worden. De persoonsgegevens die iemand deelt, krijgen daarmee een reële waarde die de privacybewustwording ten goede komt.

Martin Hemmer is advocaat/ partner privacyrecht bij AKD en Nathalie Loonen is juridisch medewerker privacyrecht bij AKD.

5-10-2015

Martin Hemmer

Intellectueel Eigendom, ICT & Privacy

 

 

 

1043