ENVIR ADVOCATEN
Keizersgracht 451-1V
1017 DK Amsterdam
T +31 20 737 20 66
F +31 20 796 92 22


Datum: 10-08-2017

Overgangsrecht Programmatische Aanpak Stikstof

Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 14 december 2016, ECLI:NL:RVS:2016:3327 en 28 december 2016, ECLI:NL:RVS:2016:3489, in MenR 2017/38.

1.

Terwijl er met grote spanning wordt gewacht op de eerste uitspraken van de ABRvS die inhoudelijk over het Programma Aanpak Stikstof (“PAS”) gaan – maar de verwachting is dat het nog wel even kan duren voordat de ABRvS, na de zittingsdagen op 30 november en 1 december jl., uitspraak zal doen – verschenen eind december 2016 wel twee uitspraken over het overgangsrecht bij het PAS. In deze procedures was – uiteraard – de Nbw 1998 nog van toepassing en betrof het de overgangsregeling van art. 67a en art. 19km, lid 4, Nbw 1998 (oud). Met ingang van 1 januari 2017 is de Nbw 1998 vervangen door de Wet natuurbescherming (“Wnb”). De materiële regelgeving met betrekking tot het PAS is, anders dan voorheen, niet meer opgenomen in de wet zelf, maar in het Besluit en de Regeling natuurbescherming (“Bnb” resp. “Rnb”). Het overgangsrecht bij het PAS, dat nu is opgenomen in art. 5.13, lid 1 en lid 2, Bnb, is echter hetzelfde gebleven. De uitspraken zijn daarmee ook nog relevant voor de toepassing van de Wnb.

2.

Het overgangsrecht van art. 19km, lid 4, Nbw 1998 (oud) is opgenomen in art. 5.13, lid 1, Bnb; art. 5.13, lid 2, Bnb komt overeen met art. 67a Nbw 1998 (oud). Art. 5.13, lid 1, Bnb heeft betrekking op het verbod op externe saldering, voor wat betreft de depositie van stikstof op Natura 2000-gebieden die in het PAS zijn opgenomen. Een geslaagd beroep op het tweede lid van art. 5.13 Bnb leidt er daarnaast toe dat het PAS niet betrokken hoeft te worden bij besluitvorming over projecten, plannen en andere handelingen, mits voldaan wordt aan de hierna nog te bespreken voorwaarden. Lid 2 heeft daarmee een verdergaande strekking dan lid 1. Dat blijkt ook uit de uitspraak van 28 december (r.o. 2.4). Hier overweegt de ABRvS:

“De vraag of aan de voorwaarden van artikel 67a wordt voldaan gaat vooraf aan de vraag of art. 19km, vierde lid van toepassing is, maar indien art. 67 niet van toepassing is, dan is onder andere artikel 19km juist wel van toepassing op het nog te nemen besluit.”

Met andere woorden: als het beroep op art. 67a Nbw/5.13, lid 2, Bnb niet slaagt, dan kan wellicht nog een beroep worden gedaan op art. 5.13, lid 1, Bnb. Dan wordt weliswaar niet het hele PAS met bijbehorende regelgeving buiten de deur gehouden, maar dan toch nog tenminste het verbod op externe saldering. Mits uiteraard voldaan is aan de overgangsbepaling van art. 5.13, lid 1, Bnb. Welke voorwaarden dan gelden, bespreek ik hierna. Eerst kort iets over de achtergrond van het verbod op externe saldering.

3.

Met het verbod op externe saldering (nu opgenomen in art. 5.5, lid 3, Wnb) wordt beoogd een doorkruising van de goede werking van het PAS te voorkomen (zie ook NvT Bnb, p. 65-66). Het PAS – en de passende beoordeling die ten grondslag ligt aan het PAS – bevat de aanname dat gedurende de looptijd van het programma, diverse activiteiten (veelal agrarische) worden beëindigd dan wel worden verminderd. Zou het voor een initiatiefnemer mogelijk blijven om buiten het PAS om extern te salderen – door emissierechten van een ander op te kopen, en zodoende te verzekeren dat deze emissierechten niet opnieuw benut zouden kunnen worden – dan ontstaat het risico dat de onderbouwing van het PAS niet langer correct is. Ook veronderstelt de regering dat er geen behoefte meer zou bestaan aan extern salderen na inwerkingtreding van het PAS.

4.

Over de wenselijkheid van het verbod op externe salderen kun je van mening verschillen (zie o.a. H.E. Woldendorp, Opgepast! Bestemmingsplannen en de PAS(ssende beoordeling), BR 2016/10 en de in dit artikel genoemde literatuur). Feit is dat er een verbod op extern salderen bestaat en dat de kans erg klein lijkt dat er in de nabije toekomst, zolang het PAS geldt, nog een natuurvergunning wordt verleend waarbij een uitzondering op dat verbod wordt toegestaan. Art. 2.14, lid 1, Bnb bevat weliswaar de mogelijkheid om dit verbod buiten toepassing te verklaren, doch de voorwaarden waaraan in dat geval moet worden voldaan, zullen in de praktijk naar verwachting weinig toepasbaar zijn. Een van deze voorwaarden is bijvoorbeeld dat niet gesaldeerd mag worden met maatregelen (bedrijfsbeëindigingen etc.) die leiden tot een verlaging van de stikstofdepositie op een Natura 2000-gebied als deze maatregelen al in de ecologische beoordeling ten behoeve van het PAS zijn meegenomen. Hoewel ik deze voorwaarde om extern salderen toe te staan wel begrijp en ook onderschrijf – het positieve effect van een bedrijfsbeëindiging kan uiteraard niet twee keer worden benut – is toepassing van deze voorwaarde lastig, zo niet onmogelijk. Het is immers niet te achterhalen welke concrete bedrijfsbeëindigingen etc. meegenomen zijn in het PAS. En daardoor zal een agrariër vrijwel nooit met zekerheid kunnen weten of het vervallen van de emissies van zijn stoppende buurman wel of niet in het PAS is opgenomen.

5.

Maar er is enige hoop, mits maar een aanvraag om een Nbw-vergunning is ingediend vóór 1 juli 2015; de datum waarop het PAS in werking is getreden. Als, zo bepaalde art. 19km, lid 4, Nbw (oud), vóór deze datum een aanvraag om een Nbw-vergunning was ingediend, was het verbod op extern salderen niet van toepassing. Omdat lang niet alle aanvragen die vóór deze datum zijn ingediend, waren afgehandeld op het moment dat de Wnb in werking trad, is art. 19km, lid 4, Nbw (oud) materieel gecontinueerd, in art. 5.13, lid 1, Bnb. En uiteraard is dan een belangrijke, en relevante vraag: wanneer is voldaan aan de eis dat een aanvraag is ingediend? Moet dan bijvoorbeeld sprake zijn van een ontvankelijke aanvraag? De uitspraak van 28 december 2016 laat zien dat de drempel erg laag is: er moet, eenvoudigweg, een aanvraag zijn ingediend. Deze aanvraag hoeft niet volledig te zijn. De ABRvS overweegt op dit punt dat het mogelijk is “dat een vóór 1 juli 2015 ingediende aanvraag na 1 juli 2015 wordt aangevuld met gegevens en bescheiden die nodig zijn om de vergunning te kunnen verlenen met toepassing van externe saldering”. Waar de exacte grens ligt tussen een aanvraag en geen aanvraag, wordt met de uitspraak niet duidelijk. De uitspraak laat in ieder geval zien dat als gegevens over het bedrijf waarmee de externe salderen plaatsvindt, ontbreken, aanvulling van de aanvraag na 1 juli 2015 er niet toe leidt dat het verbod op externe saldering van toepassing wordt. Als een parallel wordt getrokken met art. 1:3, lid 3, Awb is al snel sprake van een aanvraag in de zin van het huidige art. 5.13, lid 1, Bnb. Het simpele verzoek van een belanghebbende om een besluit te nemen – met andere woorden: om een vergunning op grond van de Nbw te verlenen – volstaat dan. Wel zal dan m.i. in ieder geval nog moeten zijn voldaan aan art. 4.2, lid 1, Awb, waarin een aantal minimumeisen (naam en adres van de aanvrager, dagtekening, aanduiding van de beschikking) is opgenomen. Het ontbreken van de in art. 4.2, lid 2, Awb vereiste gegevens en bescheiden die nodig zijn om een aanvraag te kunnen beoordelen leidt er vervolgens m.i. niet toe dat geen sprake is van een aanvraag om een besluit; maar mogelijk wel van een aanvraag waarop niet inhoudelijk kan worden beslist. Dat betekent dus dat een verzoek om een Nbw-vergunning, mits ingediend voor 1 juli 2015, vrij eenvoudig met toepassing van extern salderen nog kan worden verleend.

6.

Als externe saldering geen optie is en toch graag een vergunning wordt verkregen zonder het PAS, dan resteert de mogelijkheid van art. 67a Nbw/art. 5.13, lid 2, Bnb. Wordt voldaan aan de eisen uit dit artikel, dan zijn de regels over toedeling van benodigde ontwikkelingsruimte, de wijze waarop de omvang van deze ontwikkelingsruimte moet worden bepaald en de registratie van deze ontwikkelingsruimte niet van toepassing. Andere regels die op het PAS betrekking hebben – zoals het verplicht gebruiken van AERIUS bij het bepalen van de omvang van de stikstofdepositie op het Natura 2000-gebied, regels over de meldplicht voor projecten onder de grenswaarde (op grond van art. 2.7 Rnb); het vergunningvrij zijn van projecten en andere handelingen mits de stikstofdepositie onder de 0,05 mol/ha/jaar is – zijn overigens wel gewoon van toepassing als een beroep op het overgangsrecht slaagt. Het overgangsrecht regelt hierdoor o.a. dat toestemming kan worden verleend voor een project als geen ontwikkelingsruimte meer beschikbaar is. In theorie althans, want er zal dan wel moeten kunnen worden vastgesteld dat het project, ondanks een toename van stikstofdepositie in een Natura 2000-gebied, niet leidt tot een aantasting van de natuurlijke kenmerken van dit gebied. Het is de vraag of dit kan zonder dat een beroep wordt gedaan op de ruimte die het PAS – in de vorm van ontwikkelingsruimte – hiervoor creëert.

7.

Het voordeel van het overgangsrecht ontstaat met name op het moment dat een bestaand bedrijf wil uitbreiden. Zonder het PAS en bijbehorende regelgeving, kan aan de hand van het echte bestaande recht – d.w.z. het milieuvergunde recht op de Europeesrechtelijke referentiedata – worden bepaald of een toename van stikstofdepositie als gevolg van een wijziging/uitbreiding per saldo, ten opzichte van dit bestaande recht, leidt tot een toename van depositie. Is dit niet het geval, dan kan toestemming worden verleend (N.b.: ik ga hier voorbij aan alle nuances in deze jurisprudentie. Zie hiervoor o.a. M.M. Kaajan en F. Onrust, Kroniek Natuurbeschermingsrecht en Ffw 2016 (deel 1), BR 2016/50). Zou de uitbreiding/wijziging onder de PAS-regelgeving worden beoordeeld, dan moet de toename als gevolg van de uitbreiding/wijziging worden beoordeeld ten opzichte van de hoogste feitelijke depositie in de periode 1 januari 2012-31 december 2015 (zie ook art. 2.4, lid 5 en 7, Rnb). In de praktijk is dat veelal een (veel) lagere depositie dan het Europeesrechtelijke bestaande recht.

8.

Gelet op het feit dat met art. 67a Nbw/art. 5.13, lid 2, Bnb belangrijke onderdelen van het PAS buiten toepassing worden gelaten, ligt het voor de hand dat hiervoor andere criteria gelden dan alleen het tijdig doen van een aanvraag. Een beroep op deze overgangsregeling slaagt alleen als: (i) vóór 1 juli 2015 een besluit tot verlenen van een vergunning in voorbereiding was; (ii) de gegevens bij de aanvraag volledig zijn voor de beoordeling van de aanvraag – indien een passende beoordeling noodzakelijk is moet deze volledig zijn –;en (iii) een tijdige uitvoering van maatregelen is verzekerd. Het betreft maatregelen die noodzakelijk zijn om te verzekeren dat, als sprake is van een project, de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet worden aangetast, resp., indien sprake is van een andere handeling, verslechtering of significante verstoring wordt voorkomen.

9.

Overigens is de overgangsbepaling ook van toepassing op plannen. Uiteraard kunnen dat alleen plannen zijn waarbij ontwikkelingsruimte kan worden toegedeeld, zoals het beheerplan en het bestemmingsplan als bedoeld in art. 2.3 Chw (zie art. 2.7, lid 1, Bnb). Immers, voor plannen waarbij toch geen ontwikkelingsruimte kan worden toegedeeld (zoals gewone bestemmingsplannen) heeft de bepaling dat regels over het toedelen van ontwikkelingsruimte buiten beschouwing blijven, geen enkele meerwaarde.

10.

De criteria voor toepassing van art. 5.13, lid 2, Bnb overziend, moet geconstateerd worden dat hiermee niet meteen duidelijk wordt wanneer een bepaalde aanvraag van vóór 1 juli 2015, onder het overgangsrecht valt (zie ook M.M. Kaajan, PAS: enkele vragen uit de praktijk. Agr.r. 2015, nr. 11, p. 516-517). Voor wat betreft de vraag of de aanvraag voldoende was om daarop te kunnen beslissen (tweede voorwaarde) is duidelijk dat hier beoordelingsruimte voor het bevoegd gezag bestaat. Voor zover er – gelet op de tekst van de bepaling – hierover nog twijfel zou kunnen bestaan – daar immers “naar het oordeel van het desbetreffende bestuursorgaan” – is dit met de uitspraak van 14 december 2016 bevestigd. Daarbij geeft de ABRvS als handreiking nog mee dat er geen aanleiding bestaat voor het oordeel dat na 1 juli 2015 geen enkele wijziging van de gegevens en bescheiden zou mogen plaatsvinden. De enige beperking hierin is dat deze wijzigingen niet zover mogen strekken dat een andere activiteit wordt aangevraagd. Daarmee bestaat er dus nog behoorlijk veel ruimte voor aanpassingen in de aanvraag, ook na 1 juli 2015. Ten slotte: in de uitspraak komt niet terug of deze beoordelingsruimte ook geldt bij het eerste en derde criterium. M.i. is dat het geval. Of een aanvraag in voorbereiding was, en of tijdige uitvoering van (mitigerende) maatregelen verzekerd, is immers bij uitstek ook iets dat ter beoordeling van het bevoegde bestuursorgaan staat.

11.

Met deze twee uitspraken is daarmee enige duidelijkheid gegeven over de reikwijdte van het overgangsrecht. Zeker daar waar er veel aanvragen om een Nbw-vergunning (kort) voordat het PAS in werking trad zijn ingediend, valt niet uit te sluiten dat een deel van deze aanvragen op 1 juli 2015 nog niet helemaal volledig was. De uitspraken laten zien dat aanvulling, waaronder wijziging, van deze aanvragen mogelijk is. Bij het overgangsrecht ten aanzien van het verbod op externe saldering lijken de mogelijkheden voor aanvulling etc. onbegrensd – mits de aanvraag zelf maar niet wijzigt – maar daar zal, gelet op de beperkte eisen aan het doen van een aanvraag, niet snel sprake van zijn. Het zo goed als volledig buiten de reikwijdte van het PAS blijven in een vergunningprocedure is alleen mogelijk indien aan de zwaardere eisen van art. 5.13, lid 2, Bnb is voldaan. Maar ook dan is wijziging en aanvulling van de aanvraag na 1 juli 2015 mogelijk. De grens dat dit niet meer kan als een andere activiteit wordt aangevraagd, biedt daarbij m.i. nog veel ruimte voor de praktijk om ook bij toepassing van dit overgangsrecht wijzigingen en aanvullingen in de aanvraag aan te brengen.

Marieke Kaajan


Gerelateerd

Randvoorwaarden PAS – arrest HvJ
Met het arrest van het Hof van Justitie van 7 november 2018 (over de Programmatische…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht – Gebiedsbescherming (deel 2)
In de jaarlijks terugkerende kroniek Natuurbeschermingsrecht schreven Fleur Onrust en Marieke Kaajan in BR 2018/62…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht – Soortenbescherming (deel 1)
In de jaarlijks terugkerende kroniek Natuurbeschermingsrecht schreven Fleur Onrust en Marieke Kaajan in BR 2018/49…
Belanghebbendheid bij een ontheffing voor een windpark
Erwin Noordover en Neeltje Walgemoed schreven een noot onder ABRvS 24 januari 2018, ECLI:NL:RVS:2018:168, BR…
Prejudiciële vragen PAS: en nu?
Op 17 mei jl. deed de ABRvS twee (tussen)uitspraken over de Programmatische Aanpak Stikstof. In…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht – Soortenbescherming (deel 1)
In de jaarlijks terugkerende kroniek Natuurbeschermingsrecht schreven Fleur Onrust en Marieke Kaajan in BR 2017/53…
Natuurbescherming onder de Omgevingswet: eenvoudig en beter?
In MenR 2017/45 ging Marieke Kaajan in op de consultatieversie van de Aanvullingswet Natuur in…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht – Gebiedsbescherming (deel 2)
Deel 2 van de jaarlijks terugkerende kroniek Natuurbeschermingsrecht, geschreven door Marieke Kaajan en Fleur Onrust,…
Actualiteiten natuurbeschermingsrecht 2017
In MenR 2017/78 werd, naar aanleiding van de Actualiteitendag van de Vereniging van Milieurecht, het…
Programmatische Aanpak Stikstof; prejudiciële vragen weiden en bemesten
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 17 mei 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1260 in MenR 2017/85. 1….
Programmatische Aanpak Stikstof; prejudiciële vragen (algemeen)
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 17 mei 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1259 in MenR 2017/84. 1….
Relatie tussen luchthavenbesluit en Wet natuurbescherming
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 18 januari 2017, ECLI:NL:RVS:2017:129 in MenR 2017/53. 1….
Passende beoordeling en rol van PAS-maatregelen
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 24-02-2016, ECLI:NL:RVS:2016:497 in M en R 2016/68. Noot 1. Hoewel juridisch…
Stikstofbeoordeling bij plannen; mitigerende maatregelen in planvoorschriften verzekeren
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 20-04-2016, ECLI:NL:RVS:2016:1072 in M en R 2016/98. Noot 1. Deze twee met…
Omvang motiveringsplicht bij toename stikstofdepositie
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 30-03-2016, ECLI:NL:RVS:2016:866 in M en R 2016/82. Noot 1. ABRvS 23…
Passende beoordeling bij kleine toename stikstofdepositie; geen cumulatie met nog niet vastgesteld uitwerkingsplan
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 08-06-2016, ECLI:NL:RVS:2016:1612 in M en R 2016/112 Noot 1. Deze uitspraak –…
Gebruikmaken van een eerdere passende beoordeling
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 22‑06‑2016, ECLI:NL:RVS:2016:1745  in M en R 2016/115. Noot 1. Art. 19j, lid…
Stikstofregeling in bestemmingsplan
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 1 juli 2016, ECLI:NL:RVS:2016:1515 in M en R…
Beperkte beroepsmogelijkheden tegen beheerplan; relatie met bestaand gebruik
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 20 juli 2016, ECLI:NL:RVS:2016:2041 in M en R…
Verschil tussen instandhoudingsmaatregelen, preventieve en compenserende maatregelen
Marieke Kaajan schreef een noot onder HvJ EU 21-07-2016, ECLI:EU:C:2016:583 in M en R 2016/131. Noot 1….
Natuurbeschermingsrecht in vogelvlucht; Actualiteiten en vragen uit de praktijk
Marieke Kaajan schreef in M en R 2016/73 het artikel: Natuurbeschermingsrecht in vogelvlucht; Actualiteiten en vragen…
Meldingsbevestiging PAS is geen besluit
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 02‑11‑2016, ECLI:NL:RVS:2016:2903 in M en R 2017/22. Noot 1. Met deze uitspraak…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht en Ffw 2016 (deel 2)
Kroniek Natuurbeschermingsrecht en Ffw 2016 (deel 2) F. Onrust en M.M. Kaajan[1]     Inleiding…
Windturbines en ecologie: soortenbescherming (II)
Erwin Noordover en Neeltje Walgemoed schreven ‘Windturbines en ecologie: soortenbescherming (ii)’, Nederlands Tijdschrift voor Energierecht,…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht en Ffw 2016 (deel 1)
Verschenen in: BR 2016/50 Inleiding Een jaar verstreken; tijd dus voor een overzicht van de…
De Wet natuurbescherming: soortenbescherming
In Journaal Flora en fauna verscheen het artikel van Fleur Onrust en Luuk Boerema over…
Windturbines en Ecologie: Gebiedsbescherming (I)
Erwin Noordover schreef ‘Windturbines en Ecologie: Gebiedsbescherming’, Nederlands Tijdschrift voor Energierecht, 2016, nr. 1.
Een nieuwe Beleidslijn Tijdelijke Natuur
Op 10 september 2015 is de Beleidslijn Tijdelijke Natuur in de Staatscourant gepubliceerd.[1] De beleidslijn heeft…
Standaard voorschriften Nbw-vergunning vernietigd
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 23-12-2015, ECLI:NL:RVS:2015:3980. Noot 1. De spoorlijn Budel-Weert levert…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2015 – deel 2 Soortenbescherming
Fleur Onrust en Marieke Kaajan schreven de Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2015 – deel 2 inzake soortenbescherming….
Cumulatie met uitwerkingsplan verplicht?
Marieke Kaajan schreef een noot bij Vz. ABRvS 12-11-2015, ECLI:NL:RVS:2015:3575. Noot 1. Op grond van art. 19f,…
PAS: vragen uit de praktijk
De inwerkingtreding van het Programma Aanpak Stikstof heeft geleid tot vele vragen in de praktijk….
Nieuw leefgebied binnen N2000-gebied = mitigatie
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 14-10-2015, ECLI:NL:RVS:2015:3194. Noot 1. Met het arrest Briels…
Aanvaardbare wijzigingsbevoegdheid onder de voorwaarde dat significante effecten zijn uitgesloten
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 16-09-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2891. Noot 1. Al eerder heb ik…
Referentiesituatie bij plannen indien bebouwing teniet is gegaan
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 19-08-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2639. Noot 1. Een van de aspecten…
Toetsing van plannen aan de Nbw
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 05-08-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2471. Noot 1. Het is een terugkerend…
Nbw-toestemming zonder ADC-toets; feit of fictie?
Het arrest Briels heeft geleid tot een stroom aan jurisprudentie waarmee het verschil tussen compensatie…
Bevoegd gezag Nbw-vergunning sinds 1 juli 2015
Marieke Kaajan schreef een nooit onder ABRvS 29-07-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2406. Noot 1. Geeft een verleende Nbw-vergunning onverkort…
Kroniek Nbw en Ffw 2015 (deel 1)
De Nbw is geen rustig bezit. Het afgelopen jaar verscheen er weer veel jurisprudentie en…
Bestemmingsplannen en stikstof
Kunnen bestemmingsplannen profiteren van het programma aanpak stikstof (PAS)? Lees een instructief en praktisch artikel…
Beperkte toepassing art. 19kd Nbw bij plannen
Marieke Kaajan schreef een noot bij ABRvS 1 april 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:999 en 1010) over art….
Vergunningplicht beweiden en uitrijden van mest
Een Nbw-vergunning is ook nodig voor het beweiden van koeien en het uitrijden van mest….
Flora en faunawet ontheffing en zelf in de zaak voorzien
In AB 2015/164 verscheen een annotatie van Annemarie Drahmann (Stibbe) en Fleur Onrust (ENVIR Advocaten)…
Mitigatie en compensatie (part 2)
Marieke Kaajan schreef de volgende noot bij ABRvS 11 maart 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:706, inz. Buitenring Parkstad…
Op feitelijke situatie is Nbw niet van toepassing
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 08-07-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2155. Noot 1. Deze uitspraak is een…
Criteria voor voorlopige aanwijzing Natura 2000-gebied
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 01-07-2015, ECLI:NL:RVS:2015:2041 Noot 1. Het komt al niet…
Vergunningvrij bestaand gebruik Nbw
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 24-06-2015, ECLI:NL:RVS:2015:1946 Noot 1. Deze uitspraak is een weinig voorkomend…
Van EHS tot NNN en de doorwerking in bestemmingsplannen
Fleur Onrust schreef in het digitale magazine Natuur in de Gemeente een column over de EHS…
Voortoets of passende beoordeling?
Geen passende beoordeling? Dan ook vaak geen plan-merplicht. Toch is een voortoets vaak niet voldoende….
Beperkt beroep beheerplan Nbw
Marieke Kaajan schreef in Milieu en Recht 2015/21 de volgende noot onder ABRvS 24 september…
Foerageergebied buiten Natura 2000-gebied: mititgatie
Een van de eerste zaken na het arrest Briels waaruit blijkt wanneer sprake is van…
Mitigatie en compensatie; toepassing arrest Briels
Het arrest Briels leidt tot veel discussie over het verschil tussen mitigatie en compensatie. Marieke…
ORNIS-criterium ook bij Habitatrichtlijnsoorten
En de ontwikkeling van windturbines betreft een dwingende reden van groot openbaar belang. Zie de…
Elektrovisserij leidt tot overtreding Ffw
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 19 november 2014, nr. 201404288 inzake de overtreding van…
Jaaroverzicht jurisprudentie flora en faunawet 2014 JFF
In dit jurisprudentie overzicht behandelen Fleur Onrust en A. Drahmann de jurisprudentie Ffw van de…
Andere definitie Nbw-bestaand gebruik bij bestemmingsplan
In deze noot van Marieke Kaajan wordt de definitie van bestaand gebruik in de zin…
Honden aanlijnen en stikstofdepositie; geen mitigatie
Een aanlijn- en opruimplicht bij honden; is dat een mitigerende maatregel? In MenR 2015/6 schreef…
Bestemmingsplan en Flora en faunawet (BR 2014/136)
Fleur Onrust schreef in BR 2014/136. Essentie uitspraak: De vragen of voor de uitvoering van het bestemmingsplan…
Kwaliteit van de deskundigenrapporten bij ontheffing Ffw
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann in Bouwrecht over de kwaliteit van deskundigenrapporten die…
Planvoorschriften en Natuurbeschermingswet
Deze annotatie van Marieke Kaajan en Marcel Soppe in MenR 2014/143 gaat in op de mogelijke…
Bestaand gebruik volgt ook uit melding Besluit Melkveehouderij
Uit een melding op grond van het Besluit Melkveehouderij kan ook de omvang van (vergund)…
Belang van de ‘Soortenstandaard’ bij de verlening ontheffing Ffw
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann in Br over de uitspraak van de Rechtbank…
Bescherming van natuur in de Omgevingswet
In het Themanummer Omgevingswet van Milieu en Recht (2014/8) schreef Marieke Kaajan een artikel over de mate…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2014
Marieke Kaajan schreef de “Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2014”, BR 2014/75. Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2014 1.Inleiding Er is weer een…
Project of andere handeling?
Laagvliegen boven en nabij Natura 2000-gebieden, en het landen op onverharde delen van deze gebieden…
Flora en faunawet en dwingende redenen
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann het artikel, “Dwingende redenen van groot openbaar belang…
Effectbeoordeling Duitse Natura 2000-gebieden
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 16 april 2014, ECLI-nr: NL:RVS:2014:1312 inz. De beoordeling van…
Aanleggen nieuw habitattype is compensatie
Marieke Kaajan schreef een noot over de uitleg van het verschil tussen mitigatie en compensatie. In…
Externe saldering en directe samenhang – Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 9 april 2014, ECLI:NL:RVS:2014:1207 inz. Externe saldering en…
Bestaand gebruik – Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 19 februari 2014, ECLI:NL:RVS:2014:537 inz. Bestaand gebruik Nbw,…
Salderen met bestaande rechten – Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 12 februari 2014, ECLI:NL:RVS:2014:446 inz. Salderen met bestaande rechten die…
Effecten op buitenlandse Natura 2000-gebieden en bestaande rechten
Marieke Kaajan en Erwin Noordover schreven een noot onder ABRvS 5 februari 2014, ECLI:NL:RVS:2014:285 inz….
Highlights en actualiteiten van het natuurbeschermingsrecht
Marieke Kaajan schreeft “Highlights en actualiteiten van het natuurbeschermingsrecht”, Nieuwsbrief StAB 2014/1, p. 7-15. Zie het gehele…
Dwangsom en Flora en faunawet
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann een noot onder ABRvS 25 september 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1247, BR 2014/9….
Wijziging Nbw-vergunning na de referentiedatum
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1891, BR 2014/20. 1. Met deze uitspraak…
Flora en faunawet, tijdelijke verstoring vaste rust- en verblijfplaats
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann een noot onder ABRvS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1925, BR 2014/8….
Salderen van deposities via een depositiebank
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 13 november 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1931 inz. Salderen van deposities via een depositiebank,…
Passende beoordeling niet verplicht ondanks inhoudelijke ecologische voortoets
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 16 oktober 2013, ECLI:NL:RVS:2013:1573, MenR 2014/57. (1) Deze uitspraak is,…
Flora en faunawet (Ffw) verklaring van geen bedenkingen
Fleur Onrust schreef met A. Drahmann een noot onder de uitspraak Rb Utrecht 6 september 2012,…
Effectbeoordeling stikstofdepositie
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 1 augustus 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ9099 inz. Effectbeoordeling stikstofdepositie Nbw,…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2013
Marieke Kaajan schreef de “Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2013”, BR 2013/99. Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2013 1.Inleiding Net als in…
Flora en faunawet en verklaring van geen bedenkingen
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann een noot onder ABRvS 26 juni 2013, ECLI:NL:RVS:2013:57, inz….
Bestaand gebruik in de Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 3 juli 2013, ECLI:NL:RVS:2013:107 inz. Bestaand gebruik zoals gedefinieerd in…
De beoordeling van effecten op buitenlandse Natura 2000-gebieden
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 26 juni 2013, ECLI:NL:RVS:2013:3 inz. De beoordeling van effecten…
Stikstofverordening Noord-Brabant
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 19 juni 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA3654 inz. de Stikstofverordening Noord-Brabant, MenR…
Stikstofbeleid Provincie Overijssel – Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 22 mei 2013, ECLI:NL:RVS:2013:CA0687 inz. het “Beleidskader Natura 2000…
Ontwikkelingsruimte met de PAS, of toch niet?
Marieke Kaajan schreef het artikel “Ontwikkelingsruimte met de PAS, of toch niet?”, Agr.r. 2013 (afl. 3),…
Definitie project in de Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 3 april 2013, ECLI:NL:RVS:2013:BZ7579 over de: Definitie project Nbw, StAB 2013/65….
Flora en faunawet en Vvgb
Fleur Onrust schreef samen met A. Drahmann een noot onder Rb Midden-Nederland 7 februari 2013, ECLI:NL:RBMNE:2013:BZ1898, inz….
Flora- en faunawet: nieuwe donkere wolken boven Nederland?
Fleur Onrust schreef met A.Drahmann een artikel “​Flora- en faunawet: nieuwe donkere wolken boven Nederland?”, in BR…
Bestaand gebruik – Natuurbeschermingswet
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 21 november 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY3744 inz. Bestaand gebruik…
Effectbeoordeling en saldering – Natuurbeschermingswet
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 10 oktober 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX9705 inz. Effectbeoordeling en saldering…
De beoordeling van effecten op buitenlandse Natura 2000-gebieden
Marieke Kaajan schreef samen met A.C. Collignon een noot onder ABRvS 29 augustus 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX5932 inz….
De (on)mogelijkheid van een koepelvergunning – Natuurbeschermingswet
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 15 augustus 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BX4650 inz. De (on)mogelijkheid…
Flora- en faunawet pilot Tijdelijke natuur
Fleur Onrust schreef een noot onder de uitspraak ABRvS 25 juli 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BX2544), BR 2012/140. 1. Dit…
Art. 19kd Nbw in combinatie met vergunningplicht art. 19d Nbw
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 30 mei 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BW6948 inz. Art. 19kd…
Saldering op grond van de Nbw door middel van intrekking van een (milieu)vergunning
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 4 april 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BW0777 inz. Saldering op…
Gebiedsbescherming in het wetsvoorstel natuur: oude wijn in nieuwe zakken?!
Marieke Kaajan schreef het artikel “Gebiedsbescherming in het wetsvoorstel natuur: oude wijn in nieuwe zakken?!”, MenR. 2011/181….
Effectbeoordeling stikstofdepositie
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 28 maart 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BW0169 inz. Effectbeoordeling stikstofdepositie, StAB…
Overdraagbaarheid Natuurbeschermingswet-vergunningen
Lees hier de noot die Marieke Kaajan schreef onder ABRvS 21 maart 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BV9525 inz. Overdraagbaarheid Natuurbeschermingswetvergunningen, StAB…
Vergunningplicht Natuurbeschermingswet voor het uitrijden van mest
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 18 januari 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BV1162 inz. Vergunningplicht Natuurbeschermingswet voor het…
Boom Basics Omgevingsrecht
M.M. Kaajan en F. Onrust schreven samen met V.L. van ’t Lam (red), J.C. van…
De uitleg van artikel 19kd Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef een noot onder ABRvS 7 september 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BR6898 inz. De uitleg van art….
Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2011
Marieke Kaajan schreef de “Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2011”, BR 2012/102. Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2011 1.Inleiding In de kroniek…
Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2010
Marieke Kaajan schreef de “Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2010”, BR 2011/67. Kroniek Natuurbeschermingsrecht 2010 1Inleiding Het natuurbeschermingsrecht in Nederland,…
Einde aan de crisis in de Natuurbeschermingswet
Marieke Kaajan schreef het artikel “Einde aan de crisis in de Natuurbeschermingswet”, TO 2010/2, p. 31-41….