Hogere arboboetes

Geen RI&E? Vanaf zomer 2019 hogere en onmiddellijke boetes voor werkgevers zonder RI&E en Plan van Aanpak

Met ingang van 23 juli 2019, heeft Staatssecretaris van Sociale Zaken & Werkgelegenheid Van Ark de regels voor de oplegging van arboboetes aangepast.[1] Niet alleen worden boetes hoger voor werkgevers die niet beschikken over standaard arbodocumentatie zoals een RI&E of een Plan van Aanpak, ook introduceert de Staatssecretaris de mogelijkheid voor de overheid om direct een boete op leggen als blijkt dat een werkgever niet over een RI&E beschikt. In dezelfde Beleidsregel introduceert de Staatssecretaris een nieuw beoordelingskader voor het opleggen van arboboetes, welk kader eveneens met ingang van 23 juli 2019 van kracht is geworden. Meer informatie daarover kunt u in dit artikel lezen.

Achtergrond

Staatssecretaris Van Ark heeft deze zomer verscherpt sanctiebeleid geïntroduceerd dat ertoe moet leiden dat Nederlandse werkgevers straks allen beschikken over een adequaat arbobeleid. Met de introductie van dit verscherpte sanctiebeleid reageert zij op resultaten die zijn gepubliceerd in Arbobalans, een rapport dat tweejaarlijks door TNO wordt gemaakt. In een reactie van 19 januari jl. op dat rapport schrijft de Staatssecretaris[2]:

‘De Arbobalans laat een stijging in het aantal arbeidsongevallen met verzuim zien. Ik vind het dan ook belangrijk een bijdrage te leveren aan het veiligheidsbeleid in bedrijven om zo, samen met de inspanningen van werkgevers, het aantal arbeidsongevallen terug te dringen.’  

Eén van de plichten die werkgevers hebben onder de arbeidsomstandighedenwetgeving, maar welke zij tot op heden maar matig blijken na te leven, is de plicht om een RI&E op te (laten) stellen (art. 5 lid 1 Arbowet). De RI&E is een momentopname van arbeidsveiligheid in een bedrijf: de werkgever, maar meestal een ingeschakelde deskundige derde, onderzoekt of de inrichting van arbeidsplaatsen en veiligheid van arbeidsmiddelen voldoet. Die bevindingen moeten bij geconstateerde risico’s leiden tot aanpassingen door de werkgever in het eigen bedrijf, welke aanpassingen hij wettelijk verplicht is vast te leggen in een Plan van Aanpak (art. 5 lid 3 Arbowet). Over het gebruik van de RI&E in Nederland schrijft de Staatssecretaris[3]:

‘De Arbobalans stelt dat naleving van de verplichtingen vanuit de Arbowet door werkgevers na de financiële crisis beter op gang is gekomen. Toch blijkt dat nog altijd slechts 45% van de bedrijven een RI&E heeft. Dat is absoluut te weinig. De RI&E vormt immers de elementaire basis voor goed beleid voor gezond en veilig werken op organisatieniveau. Ik vind het dan ook essentieel dat werkgevers meer aan preventie gaan doen en dat de naleving verbetert.’

Hoewel al jarenlang een plicht voor alle werkgevers op grond van de arbeidsomstandighedenwet, onderschrijft de Staatssecretaris nu het belang van het hebben van een RI&E en noemt zij het de ‘elementaire basis […] voor gezond en veilig werken […]’. Een werkgever die geen RI&E heeft wordt daarom voortaan strenger gestraft. Dit treft een zeer aanzienlijk deel van werkend Nederland: opvallend is het hoge percentage van maar liefst 55% dat niet beschikt over een RI&E.

Strenger sanctiebeleid van toepassing

Beschikt een werkgever geheel niet over een RI&E, dan kwalificeerde dat onder de oude Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving als een Overige Overtreding (OO). In geval van een geconstateerde OO gold dat de overheid slechts een eis tot naleving of waarschuwing mocht opleggen, maar geen boete. Pas als de eis tot naleving of waarschuwing geen effect had, kon een boete van de 4^e categorie worden opgelegd (maximaal € 3.000,-). Sinds de recente wijzigingen van de Staatssecretaris geldt echter dat het niet beschikken over een RI&E wordt aangemerkt als een Overtreding met Directe Boete (ODB), welke dus zonder waarschuwing kan worden opgelegd. Die onmiddellijke boete is sinds de wijziging van de 5^e categorie (maximaal € 4.500,-).[4]

Verzuimt een werkgever een Plan van Aanpak op te stellen, dan wordt dat voortaan eveneens hoger beboet: in plaats van een boete van maximaal € 750,- geldt nu een boete van maximaal € 3.000,-.

Naast het feit dat de boetes hoger zijn en direct kunnen worden opgelegd, heeft de Staatssecretaris de Inspectie SZW opgedragen om streng toe te zien op naleving van de plicht om een RI&E en Plan van Aanpak te hebben. Deze maatregelen treffen een zeer groot aantal werkgevers. De tijd zal leren hoe streng de Inspectie SZW daadwerkelijk is bij het controleren. Hoe dan ook geldt dat werkgevers die nog niet beschikken over een RI&E er goed aan doen om spoedig advies daarover in te winnen.

Heeft u vragen over deze nieuwe spelregels op het gebied van arbo? Neem dan contact op met mr. Joost Schunselaar of één van de medewerkers van de Business Unit Arbeidsrecht.

[1] Beleidsregel van de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 12 juli 2019, 2019-0000103203, tot wijziging van de Beleidsregel boeteoplegging Arbeidsomstandighedenwetgeving in verband met het differentiëren van de hoogte van de boete bij arbeidsongevallen en de aanscherping van het sanctiebeleid met betrekking tot het niet voldoen aan de verplichtingen ten aanzien van de risico-inventarisatie en -evaluatie.

[2] Kamerstukken II, 2018-2019, 25883 nr. 340. (brief van 15 februari 2019).

[3] Idem.

[4] Zie tarieflijst Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenbesluit onder overtreding van artikel 5 lid 1 Arbeidsomstandighedenwet