Net als veel andere personen en bedrijven worden ook zorgaanbieders in toenemende mate geconfronteerd met wederpartijen die als gevolg van de uitbraak van het covid-19 virus (het ‘coronavirus’) hun contractuele verplichtingen niet (kunnen) nakomen. Het voorbeeld van leveranciers die geen mondkapjes of andere medische hulpmiddelen meer kunnen leveren is inmiddels welbekend, maar er zijn genoeg andere situaties denkbaar. Als zorgaanbieder is het tijdens deze coronacrisis dan ook van belang om te weten welke opties er zijn.
Wanneer mag u als zorgaanbieder weigeren te betalen? Bestaat er een recht op schadevergoeding wanneer er niet wordt geleverd? Wanneer kan een overeenkomst worden ontbonden? In twee blogs gaan wij nader op deze vragen in. Wij merken daarbij op dat beide artikelen weliswaar zijn geschreven voor zorgaanbieders, maar dat veel van de informatie ook van toepassing is op contracten in algemene zin.
Het antwoord op de vraag welke mogelijkheden er zijn, is altijd sterk afhankelijk van wat partijen onderling hebben afgesproken. Naar Nederlands recht geldt namelijk (met name in zakelijke verhoudingen) een grote mate van contractsvrijheid. Controleer daarom altijd de overeenkomst en eventuele van toepassing verklaarde algemene voorwaarden. De inhoud van deze contracten en algemene voorwaarden kan afwijken van de hierna geschetste uitgangspunten die volgen uit de Nederlandse wet. Om een en ander concreet te maken gaan wij in beide blogs uit van een voorbeeldsituatie waarin een zorgaanbieder een overeenkomst heeft gesloten met een leverancier voor de levering van duizend in China geproduceerde isolatiejassen.
1. Nakoming vorderen
Op grond van artikel 3:296 van het Burgerlijk Wetboek (‘BW’) kan een partij via de rechter allereerst nakoming van een overeenkomst door de wederpartij vorderen. Hiervoor is geen voorafgaande ingebrekestelling in de vorm van een aanmaningsbrief vereist. De mogelijkheid om nakoming te vorderen heeft tot gevolg dat u de rechter kunt vragen om uw leverancier in een gerechtelijk vonnis ertoe te verplichten dat hij de isolatiejassen tijdig levert. Aan deze veroordeling kan een dwangsom worden verbonden. Dit vonnis kan ten uitvoer worden gelegd vanaf het moment dat de leverancier volgens de gemaakte afspraak de isolatiejassen ook had moeten leveren.
Wanneer bijvoorbeeld is afgesproken dat de isolatiejassen op 1 mei 2020 worden geleverd, dan kan vanaf 2 mei 2020 tenuitvoerlegging van het vonnis worden geëist. De vordering tot nakoming is namelijk pas vanaf die datum opeisbaar. Wanneer de wederpartij tijdelijk of definitief niet in staat is om na te komen, bijvoorbeeld wanneer er een importverbod geldt, zal een vordering tot nakoming echter niet het gewenste resultaat hebben. Hooguit kan dan de dwangsom worden geïncasseerd, maar de isolatiejassen zelf zullen niet worden geleverd wanneer het voor de leverancier (tijdelijk) onmogelijk is deze te leveren.
2. Opschorten
Op het moment dat nakoming tijdelijk niet mogelijk is, kan de mogelijkheid om betaling op te schorten op grond van artikel 6:52 BW of artikel 6:262 BW (wederkerige overeenkomsten) uitkomst bieden. Denk aan een situatie waarin de productie in China twee weken vertraging oploopt, maar het goed mogelijk is om de isolatiejassen na een kleine vertraging nog wel te leveren.
Voor opschorting gelden wel een aantal vereisten. Allereerst moet de vordering opeisbaar zijn (zie hiervoor). Ook moet de wederpartij daadwerkelijk niet-nakomen. Op een gebrekkige wijze nakomen is in principe niet voldoende om te mogen opschorten. Verder moet er tussen de vordering en de verbintenis voldoende samenhang bestaan om opschorting te rechtvaardigen. Wanneer er duizend isolatiejassen zijn besteld en er worden er honderd niet geleverd, is het waarschijnlijk niet redelijk om de volledige betaling van alle duizend isolatiejassen op te schorten.
Wanneer u besluit om betaling op te schorten, blijft de verplichting tot betaling wel bestaan. Er bestaat daarom geen bevoegdheid tot opschorting op het moment dat nakoming blijvend onmogelijk is (artikel 6:54 sub b BW). Ook wanneer er sprake is van schuldeisersverzuim mag er niet worden opgeschort (artikel 6:54 sub a BW). Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de zorgaanbieder weigert om de isolatiejassen op de afgesproken wijze in ontvangst te nemen. Het kan de leverancier dan immers niet worden verweten dat hij de isolatiejassen niet heeft geleverd. Wanneer u twijfelt of opschorting is toegestaan, is het verstandig om juridisch advies in te winnen. Zo voorkomt u dat u zelf in verzuim raakt en de schade vanwege onrechtmatige opschorting moet vergoeden aan de wederpartij.
Tot slot
In het tweede en laatste blog in deze korte reeks zullen wij nader ingaan op twee andere rechtsmiddelen bij niet-nakoming van overeenkomsten: ontbinding van de overeenkomst en het vorderen van schadevergoeding.
Wilt u een contract door ons laten beoordelen of heeft u vragen over bovenstaande? Neem dan gerust contact op met Lotte te Linde of Rosanne Kuiper. Via ons kennisportal kunt u meer lezen over de juridische gevolgen van corona.
