De rechtbank acht het arrest van HvJ EU van 21 januari 2021 (ECLI:NL:EU:C:2021:7, OGR 2021-0006) ook van toepassing op particulieren en laat artikel 6:13 Awb buiten toepassing.

Casus

Omgevingsvergunning milieu voor (onder meer) de uitbreiding van een melkveehouderij met een ligboxenstal. Eisers zijn particulieren, zij wonen in de bebouwde kom en vrezen voor de aantasting van hun woon- en leefklimaat. Zij hebben geen zienswijzen als bedoeld in artikel 3:15 van de Awb ingediend.

Rechtsvraag

Zijn eisers, ondanks dat zij geen zienswijzen hebben ingediend, ontvankelijk in hun beroep?

Uitspraak

De rechtbank ziet zich gelet op het arrest van het Hof inzake Varkens in Nood (ECLI:NL:EU:C:2021:7, OGR 2021-0006) voor de vraag gesteld of artikel 6:13 van de Awb nog wel aan [eiser] en [eiser] kan worden tegengeworpen. In dit arrest heeft het Hof van Justitie in een zaak, waarin een non-gouvernementele organisatie geen zienswijze had ingediend, namelijk geoordeeld dat de toepassing van artikel 6:13 van de Awb in dat geval in strijd is met artikel 9, tweede lid, van het Verdrag van Aarhus.

Het gaat in deze zaak ook over een milieuaangelegenheid waarop het Verdrag van Aarhus van toepassing is. Voor deze zaak geldt dus ook artikel 9, tweede lid, van het Verdrag van Aarhus, met als opschrift ‘Toegang tot de rechter’. Ingevolge dat artikel waarborgt elke partij, binnen het kader van haar nationale wetgeving, dat leden van het betrokken publiek
a) die een voldoende belang hebben, dan wel
b) stellen dat inbreuk is gemaakt op een recht, wanneer het bestuursprocesrecht van een partij dit als voorwaarde stelt, toegang hebben tot een herzieningsprocedure voor een rechterlijke instantie en/of een ander bij wet ingesteld onafhankelijk en onpartijdig orgaan, om de materiële en formele rechtmatigheid te bestrijden van enig besluit, handelen of nalaten vallend onder de bepalingen van artikel 6 en, wanneer het nationale recht hierin voorziet en onverminderd het navolgende lid 3, andere relevante bepalingen van dit Verdrag.

Het oordeel in het arrest Varkens in Nood is, gelet op de daaraan voorafgaande prejudiciële vragen, toegespitst op non-gouvernementele organisaties. Naar het oordeel van de rechtbank heeft dit arrest echter een ruimere werking en ziet dit ook op belanghebbende particulieren als [eiser] en [eiser].

Het Hof wijst ter onderbouwing van haar oordeel immers naar de doelstelling van een ‘ruime toegang tot de rechter’ en wijst erop dat de inspraak in de milieubesluitvormingsprocedure een ander doel heeft dan het beroep in rechte. Het Hof overweegt verder dat ‘de in artikel 9, lid 2, van het Verdrag van Aarhus vastgestelde doelstelling, te weten een “ruime toegang tot de rechter” verzekeren, en het nuttig effect van deze bepaling niet worden gewaarborgd door een wettelijke regeling die de ontvankelijkheid van een door een niet-gouvernementele organisatie ingesteld beroep afhankelijk zou stellen van de rol die zij al dan niet heeft gespeeld tijdens de inspraakfase van het besluitvormingsproces, terwijl deze fase niet hetzelfde doel heeft als een beroep in rechte en een dergelijke organisatie haar beoordeling van een project bovendien kan aanpassen naargelang van de uitkomst van dat proces’.

Naar het oordeel van de rechtbank volgt uit deze overwegingen van het arrest van het Hof dat ook ten aanzien van het beroep van belanghebbende particulieren, zoals eisers [eiser] en [eiser], artikel 6:13 van de Awb niet kan worden toegepast, ook al heeft het arrest betrekking op non-gouvernementele organisaties. Ook voor particulieren geldt immers dat de inspraakprocedure een ander doel heeft dan het beroep in rechte en dus niet aan elkaar gekoppeld mag worden. Verder geldt artikel 9, tweede lid, van het Verdrag van Aarhus ook op gelijke wijze voor zowel non-gouvernementele organisaties als particulieren. Ook voor belanghebbende particulieren geldt dus dat het nuttig effect van deze bepaling niet kan worden bereikt wanneer hun beroep niet-ontvankelijk is wanneer zij de inspraakfase niet benut hebben.

Dat betekent dat de rechtbank artikel 6:13 van de Awb in zaken die onder het Verdrag van Aarhus vallen, ook voor belanghebbende particulieren buiten toepassing zal laten. De beroepen van eisers [eiser] en [eiser] zijn ontvankelijk.

Rechtelijke Instantie : Rechtbank Gelderland
Datum Uitspraak : 25-02-2021
Eclinummer : ECLI:NL:RBGEL:2021:935
Jelle van de Poel