Op 24 december 2020 hebben het Verenigd Koninkrijk (“VK“) en Noord-Ierland enerzijds en de Europese Unie (“EU“) anderzijds een handels- en samenwerkingsovereenkomst gesloten. Hierdoor is een harde Brexit voorkomen.[1] In het akkoord zijn onder andere afspraken gemaakt over de coördinatie van de sociale zekerheid en is een (overgangs)regeling voor gedetacheerde werknemers getroffen. Het akkoord bevat echter weinig afspraken over Britse werknemers in de EU en werknemers uit de EU in het VK.[2] In deze blog brengt Team Arbeidsrecht u op de hoogte van de arbeidsrechtelijke gevolgen van de ‘deal’, zodat u naar aanleiding hiervan indien nodig actie kunt ondernemen.

Sociale zekerheid

 Iedere EU-lidstaat heeft een eigen sociale zekerheidsstelsel. Om ervoor te zorgen dat de toepasselijkheid van verschillende sociale zekerheidsstelsel bij onder andere grensoverschrijdende arbeid niet voor problemen zorgt geldt binnen de EU de Europese Verordening betreffende de coördinatie van sociale zekerheidsstelsels.[3] De hoofdregel van deze Verordening is kort gezegd dat een werknemer sociaal verzekerd is in het land waar hij werkt.

In de handels- en samenwerkingsovereenkomst hebben de EU en het VK afspraken gemaakt om te voorkomen dat het coördinatiestelsel in de toekomst niet meer van toepassing zou zijn. In dat geval zouden werknemers in grensoverschrijdende situaties bijvoorbeeld dubbel verzekerd of juist helemaal niet verzekerd kunnen zijn.

Indien vóór 1 januari 2021 sprake was van een grensoverschrijdende dan valt de werknemer onder het terugtrekkingsakkoord. In dat geval wordt de verzekeringspositie van de werknemer nog steeds vastgesteld aan de hand van de Europese regels.

Indien ná 31 december 2020 sprake is van een grensoverschrijdende situatie valt de werknemer onder de handels- en samenwerkingsovereenkomst. Aan de hand van deze overeenkomst wordt de verzekeringsplicht voor de volksverzekeringen en werknemersverzekeringen vastgesteld. In veel gevallen blijven de sociale zekerheidsrechten van werknemers die naar het VK komen of andersom beschermd. De exacte uitwerking hiervan en nadere implementatie wordt momenteel door de overheid onderzocht.

Gedetacheerde werknemers

Op detacheringen die vóór 1 januari 2021 zijn begonnen blijven de EU-regels die gelden op basis van de detacheringsrichtlijn van toepassing, mits de omstandigheden van de werknemer ongewijzigd blijven.[4] Deze werknemers vallen namelijk onder het terugtrekkingsakkoord.

In het handels- en samenwerkingsakkoord zijn nadere afspraken gemaakt over grensoverschrijdende detacheringen ná 31 december 2020. Voor Britse werknemers die gedetacheerd worden naar een EU-lidstaat blijft het mogelijk om alleen in het VK sociaal verzekerd te zijn en onder het volledige (arbeids)recht van het VK te blijven vallen, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Het EU-land waar de Britse werknemer naartoe wordt gedetacheerd moet dan wel hebben besloten deze regels toe te willen passen. Dit dienen EU-lidstaten vóór 1 februari 2021 aan te geven. Deze afspraken dienen eveneens nog wel nader uitgewerkt te worden. Voor EU-werknemers die naar het VK worden gedetacheerd geldt het onderstaande kader van het vrij verkeer van werknemers.

Het vrij verkeer van werknemers

Voor EU-werknemers geldt het vrij verkeer van werknemers binnen de EU. Daarom hebben zij geen verblijfs- of werkvergunning nodig om in een ander EU-land te mogen werken. Voor zogenaamde derdelanders geldt dat zij alleen in Nederland mogen werken indien zij over een tewerkstellingsvergunning of een gecombineerde vergunning voor werk of verblijf beschikken of als zij op basis van een andere regeling zijn toegelaten.

 Britse werknemer in Nederland vóór 1 januari 2021

De Britse werknemer dient voor zover dit niet reeds is gebeurt vóór 1 juli 2021 een verblijfsvergunning bij de IND aan te vragen. Een aparte werkgevergunning is niet nodig.  

Britse werknemer in Nederland ná 31 december 2020

 De Britse werknemer die ná 31 december 2020 naar Nederland komt wordt aangemerkt als een derdelander en mag alleen in Nederland wonen en werken indien hij beschikt over een rechtsgeldige verblijfs- en tewerkstellingsvergunning. Voor een kort bezoek voor zakelijke doeleinden kan een ‘short stay visum’ van maximaal 90 dagen worden aangevraagd. Voor het wonen en werken in Nederland voor een langere periode bestaan, afhankelijk van de aard en duur van de werkzaamheden, de volgende mogelijkheden: (i) een (gecombineerde) verblijf- en tewerkstellingsvergunning, (ii) een Europese blauwe kaart, (iii) er wordt voldaan aan de vereisten van de Richtlijn Intra Corporate Transferees of (iv) de werknemer wordt als kennismigrant toegelaten.

 EU-werknemer in het VK vóór 1 januari 2021

 Voor Nederlandse (en andere EU-) werknemers die reeds in het VK wonen (en werken) en die dit ook vanaf 1 januari 2021 willen blijven doen geldt het volgende. Nederlanders die 5 jaar of meer in het VK wonen kunnen een verzoek indienen voor een ‘settled status’ bij de Britse overheid. Deze status geeft hen het recht in het VK te wonen, te werken, een staatspensioen op te bouwen en gebruik te maken van publieke diensten. EU-onderdanen die minder dan 5 jaar in het VK wonen kunnen een ‘pre-settled status’ aanvragen. Vanaf 5 jaar verblijf kan deze status worden omgezet in de permanente ‘settled status’. Beide aanvragen kunnen tot en met 30 juni 2021 worden gedaan.  

EU-werknemer in het VK ná 31 december 2020

 Voor Nederlanders (en andere EU-) werknemers die ná de overgangsperiode naar het VK willen vertrekken om te wonen en werken is ná 31 december 2020 een nieuw puntensysteem voor immigratie in werking treden. EU-werknemers worden vanaf dat moment hetzelfde behandeld als non-EU-werknemers. Op veel punten krijgen EU-werknemers wel nog een voorkeursbehandeling. Zo kan voor EU-werknemers meer digitaal worden geregeld in plaats van via Visa-centra. Ook bestaat in het VK een met de Nederlandse kennismigrantenregeling vergelijkbare regeling voor zogenaamde ‘skilled-workers’.

Fiscale gevolgen

Nu de overgangsperiode is geëindigd geldt het VK in principe als een ‘derde’ niet EU-land. Dit heeft niet alleen gevolgen voor sociale verzekeringen, maar heeft ook andere fiscale gevolgen waar werkgevers rekening mee moeten houden.

Loonbelasting

 Als gevolg van de Brexit is EU-recht in beginsel niet langer van toepassing. Voor het heffen van belasting wordt daarom teruggevallen op het belastingverdrag tussen Nederland en het VK. Dit verdrag bepaalt welk land (loon)belasting mag heffen.

De hoofdregel van dit belastingverdrag is dat belasting wordt betaald in het werkland van de werknemer. Hierop bestaat een uitzondering, het woonland heeft namelijk wél recht om belasting te heffen als aan drie voorwaarden wordt voldaan:

  • De werknemer verblijft in een tijdvak van twaalf maanden niet langer dan 183 dagen in het werkland. Voor het berekenen van de 183 dagen telt u alle dagen mee waarop de werknemer in het werkland was, dus ook weekenden en vakantiedagen. Een dagdeel telt als een volledige dag.
  • De werknemer wordt betaald door of namens een werkgever die niet is gevestigd in het werkland.
  • De werknemer werkt niet in een vaste inrichting van de werkgever in het werkland.

Als voorgaande uitzonderingssituatie niet van toepassing is en de werknemer reeds vóór 1 januari 2021 in Nederland werkte zal de werknemer uit het VK ook momenteel nog onder het EU-recht vallen. Deze werknemer behoudt daarom bijvoorbeeld het recht op het belastingdeel van de arbeidskorting. Werkgevers kunnen voor deze werknemers de loonbelastingtabellen gebruiken die gelden voor werknemers die wonen in een land uit de zogenoemde landenkring. Dit geldt niet voor gedetacheerde werknemers.

Indien de werknemer ná 31 december 2020 voor het eerst in Nederland komt werken bestaat geen recht op onder andere het belastingdeel van de arbeidskorting. Werkgevers moeten voor deze werknemers de loonbelastingtabellen voor derde landen toepassen.  

Overige

Met het Brexit-akkoord heeft het VK ermee ingestemd dat de arbeidsrechtelijke rechten en normen voor zover dit gevolgen heeft voor de handel of investeringen niet zullen verminderen of verzwakken tot onder de huidige normen. Deze ‘non-regression clause’ omvat onder meer de fundamentele rechten, gezondheids- en veiligheidsnormen, eerlijke arbeidsvoorwaarden, medezeggenschapsrechten en herstructurering van ondernemingen. Hierdoor is de bevoegdheid van het VK arbeidsrechtelijke regels te wijzigen enigszins beperkt.

Conclusie

Geconcludeerd kan worden dat de impact van de Brexit op het vrije verkeer van werknemers ook met deze deal groot is. Zo is het geen gegeven meer dat een Nederlandse werkgever een Britse werknemer in dienst mag nemen en als dit al mag zeker niet zonder nadere formaliteiten. Wel is het positief dat de EU en het VK een akkoord hebben bereikt over de coördinatie van sociale zekerheid, omdat de gevolgen bij het uitblijven van een akkoord verstrekkend hadden kunnen zijn. Bovendien is het voor veel internationaal-opererende werkgevers prettig dat grensoverschrijdende detachering vanuit het VK naar EU-lidstaten nog steeds mogelijk zal zijn. Een en ander is wel afhankelijk van of de lidstaat in kwestie vóór 1 februari 2021 heeft aangegeven in te stemmen met deze regels. Het is aan te raden ervoor te zorgen dat uw werknemers op tijd over de juiste documenten beschikken en op tijd te inventariseren welke aanvullende acties naar aanleiding van het Brexit-akkoord eventueel noodzakelijk zijn.

Heeft u vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met Maruca Overdijk advocaat van ons team Arbeidsrecht, lid van de International Desk

[1]Voor de volledige tekst zie: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:22020A1231(01)&from=EN, voor een korte Engelstalige samenvatting zie: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/948093/TCA_SUMMARY_PDF.pdf

[2] Noord-Ierland hier uiteraard ook onder begrepen. In het vervolg van deze blog wordt hier echter niet meer naar verwezen.

[3] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:02004R0883-20140101&from=NL

[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L0957&qid=1610617197866&from=NL

Maart 2021