Coronavaccinatie verplichten, mag dat?

Mag je werknemers verplichten zich alsnog te vaccineren? 2 experts over vaccineren en wat jij als werkgever wel en niet mag vragen van je personeel.

Geen verplichte coronaprik

“Je mag werknemers niet verplichten tot een coronaprik,” zegt Sean Witteveen van juridisch dienstverlener DAS stellig. “Nederland heeft op dit moment geen vaccinatieplicht. Er is dus geen wet waar je als werkgever naar kunt verwijzen om een werknemer te dwingen tot vaccinatie tegen het COVID-19-virus. In de Grondwet staat dat elke Nederlander het recht heeft om zelf te bepalen wat er met zijn of haar lichaam gebeurt. Daar hoort de keuzevrijheid voor een vaccinatie ook bij”.

Grenzen aan keuzevrijheid

Witteveen sluit niet uit dat er een (indirecte) vaccinatieplicht kan komen. “De overheid kan nieuwe wetgeving maken. Daarbij wegen beleidsmakers altijd tussen het recht van de werknemer om zelf te kiezen en de impact op een bedrijf wanneer iemand besmet is met corona.” Iets soortgelijks zag je eerder bij de mondkapjesplicht. Een banketbakker mocht van de rechter het loon van een bezorger opschorten zolang deze geen mondkapje droeg. Het instructierecht van de werkgever woog hierbij zwaarder dan de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer.

Vragen staat vrij

Je mag een werknemer wel vragen of hij gevaccineerd is. “Vragen staat vrij, maar je mag er niet op aandringen. Het moet een vrijblijvend verzoek zijn waaraan geen consequenties zijn verbonden”, zegt Annette Borgers, arbeidsadvocaat bij Van Bladel Advocaten. “De werknemer hoeft ook niet te antwoorden. Vertelt hij het wel, dan mag je niets met deze informatie doen. Je mag het niet noteren en ook niet verwerken. Dat is in strijd met de privacywet.”

AVG zegt nee

Witteveen beaamt wat Borgers zegt: “Hier treedt de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in werking. Deze wet verbiedt de verwerking van bijzondere persoonlijke data, zoals gezondheidsgegevens, tenzij de werknemer uitdrukkelijk toestemming geeft. In de praktijk is deze duidelijke toestemming vaak niet rechtsgeldig, omdat werknemers in een ondergeschikte machtsverhouding staan ten opzichte van de werkgever. Ze kunnen zich onder druk gezet voelen.”

Tips

Of je je nu wel of niet gevaccineerd bent, 1 ding is zeker: het vaccin beschermt jezelf, maar de ander nog niet. Dat betekent dat in de werkinstructies niets verandert en je nog steeds de coronaregels in acht moet nemen. Voor de veiligheid op de werkvloer volg je de richtlijnen van het RIVM of het protocol van je brancheorganisatie. Daarnaast geven Borgers en Witteveen deze tips mee:

1. Maak een helder Covid-19-beleid

“Als werkgever moet je een duidelijk beleid vaststellen, toegespitst op COVID-19. Dit kun je doen aan de hand van het Advies van de Gezondheidsraad (2015). Met zo’n beleid maak je het voor je werknemers aannemelijk dat vaccinatie wenselijk is. Alle afspraken rondom thuiswerken en de geldende corona-werkinstructies worden hierin beschreven. En ook wat jij als werkgever bij vaccinatie faciliteert, zoals reiskostenvergoeding of calamiteitenverlof. Dit beleid is nodig zodat jij als werkgever iets hebt om op terug te vallen in geval van een conflict met je werknemer”, aldus Borgers.

2. Herzie je RI&E

De Vries voegt hieraan toe: “Pas indien nodig de RI&E van je bedrijf aan. Hierin beschrijf je onder andere wat je doet om psychosociale arbeidsbelasting zoals pesten en discriminatie te verminderen of weg te nemen. Maak afspraken en bespreek ze regelmatig met medewerkers op de werkvloer. Denken ‘iedereen weet dat toch wel’ is echt een valkuil. Het is van belang dat dit regelmatig ter sprake komt. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een werkoverleg zijn.”

3. Maak problemen bespreekbaar

“De coronacrisis zet mensen helaas ook juridisch tegenover elkaar”, geeft Witteveen aan. “Of het nu gaat om thuiswerken of vaccinaties, onze oproep is om in gesprek te blijven zonder direct terug te vallen op regelgeving. Luister naar elkaar en probeer je te verplaatsen in de ander. Daarmee bereik je vaak meer als er twijfels of zorgen zijn.”