Door de omstreden aandelenlease en tegenvallende koersontwikkelingen van aandelen bleven veel betrokken beleggers in plaats van met een winst, met een schuld zitten. De deelnemers voelden zich misleid en kwamen uiteindelijk in het geweer tegen de banken.

De beleggers dragen echter zelf ook een deel van de verantwoordelijkheid, oordeelde de Hoge Raad. Deelnemers aan effectenlease moeten volgens de raadsheren van de raad beseffen dat ze geleend geld en de rente daarover moeten terugbetalen. Daarom moeten ze voor een beperkt deel zelf voor de schade opdraaien.

Waarschuwing

De uitspraak van de Hoge Raad betekent dat alle aanbieders van aandelenleaseproducten hun klanten vooraf duidelijk moeten waarschuwen voor de financiële risico's.

De gewraakte aandelenleaseproducten werden eind jaren negentig door onder meer Dexia in de markt gezet. Beleggers konden met geleend geld aandelen kopen en die aandelen gebruiken als onderpand voor de lening. Doordat het beursklimaat verslechterde, kwamen honderdduizenden mensen met grote schulden te zitten.

Geschonden zorgplicht

De Hoge Raad bevestigde vrijdag het eerdere oordeel van de gerechtshoven dat de financiële instellingen bij het aanbieden van de leaseproducten aan consumenten hun zorgplicht hebben geschonden. Bij het aangaan van deze producten moeten de banken beleggers „indringend waarschuwen” voor de financiële risico's, aldus het hoogste rechtscollege vrijdag. Zij moeten volgens de Hoge Raad daarnaast onderzoek doen naar de financiële draagkracht van de deelnemer.

Het gerechtshof in Arnhem besloot in 2008 dat Dexia aansprakelijk was voor 80 procent van de restschuld van de klanten. De bank hoefde de al betaalde rente en aflossing niet te vergoeden.

Het hof in Amsterdam kwam in de Levob-zaak tot een ongeveer gelijkluidend oordeel als in de Dexia-zaak. Alleen werd Levob voor 60 procent van de restschuld aansprakelijk gesteld en de al betaalde rente en aflossing. In de zaak tegen Aegon stelde het hof de financiële instelling aansprakelijk voor alle schade die de deelnemers aan hun effectenlease hadden geleden.

Dexia tevreden

In een reactie op de uitspraak zegt Dexia tevreden te zijn. „Wij zijn echt gelukkig met deze uitspraak. Hiermee kunnen wij goed leven”, liet bestuursvoorzitter Ben Knüppe van de Belgisch-Franse bank na de beslissing weten.

„De Hoge Raad heeft de uitspraken van het hof bevestigd dat in beginsel de klant zelf de maandelijkse termijnen en de rente moet betalen. Wat betreft de restschuld staat nog steeds de Duisenbergregeling”, aldus Knüppe.

Volgens deze regeling krijgen klanten twee derde van hun restschuld kwijtgescholden en moeten zij een derde zelf betalen. Veel beleggers bleven na afloop van het contract niet met winst, maar met een (rest)schuld zitten.

Alleen in uitzonderlijke gevallen, waarbij het inkomen van de cliënten niet in verhouding stond tot de termijnen die zij moesten betalen, zal Dexia „een groter deel van de restschuld op zich te nemen en ook een deel van de betaalde termijnen restitueren”, aldus Knüppe.

Aegon niet verrast

Verzekeraar Aegon is niet verrast door de de uitspraak van de Hoge Raad in de aandelenlease-affaire. „Het is in lijn met eerdere uitspraken”, aldus directeur communicatie Jan Driessen van Aegon.

Aegon verkocht rond de 100.000 effectenleaseproducten onder de naam Sprintplan. „Sprintplan is het beste product van alle aandelenleaseproducten”, aldus Driessen. „We hebben weinig schade.” De verzekeraar bestudeert momenteel het vonnis en komt na het weekend met een uitgebreidere reactie.

Beleggers teleurgesteld

Voor de deelnemers aan aandelenleaseprogramma's is de uitspraak van de Hoge Raad teleurstellend. Dat stelt voorzitter Piet Koremans van de Stichting Platform Aandelen Lease (PAL), waarbij zich ongeveer negenduizend beleggers hebben aangesloten.

„De uitspraak betekent dat alles wordt teruggelegd bij de rechtbanken. Die moeten gaan bepalen welk percentage van de schade de verantwoordelijkheid van de banken is, en welk percentage op het conto van de deelnemers komt”, aldus Koremans.

Koremans hoopt dat de banken de uitspraak zullen aangrijpen om een schikkingsvoorstel te doen, zodat er niet meer geprocedeerd hoeft te worden. „Maar de doorbraak waarop we hoopten, is er niet.”