| Samenvatting | Het leerstuk van het ‘ne bis in idem’ in het strafrecht is weerbarstig. Herhaalde vervolging voor hetzelfde feit is ingevolge art. 68 Sr verboden, maar dan doemt de vraag op wat onder ‘hetzelfde feit’ moet worden verstaan. Is dat het zelfde feitelijke gebeuren, dan valt de bescherming van het ne bis in idem ruim uit. Klassiek voorbeeld: NJ 1932, 908, De brug te Nederhemert. De verdachte reed met een vrachtwagen met rundvee over de genoemde brug in op een tweetal politieagenten. De (eerste) veroordeling wegens overtreding van de Veewet (het was aldaar vanwege mond- en klauwzeer verboden vee te vervoeren) stond volgens het gerechtshof in de weg aan de latere vervolging wegens bedreiging met doodslag van de agenten. Het ‘materiële’ feit was immers hetzelfde: het op de genoemde tijd rijden over de brug. Vertaalt men het begrip ‘feit’ met strafbaar feit, dan wordt de beschermende werking van art. 68 Sr danig uitgekleed: als een bepaalde handeling onder meerdere delictsomschrijvingen valt, dan kan er steeds opnieuw, maar dan voor een iets anders geformuleerd delict worden vervolgd. De Hoge Raad kiest daarbij een lijn die – naar men vermoeden kan – ongeveer in het midden ligt van de beide geschetste benaderingen, dus enerzijds een feitelijke kant en anderzijds een juridische kant, dus met aandacht voor de overeenkomst – of het verschil – in de bij de vervolgingen betrokken delicten. Tot 2011 wilde de Hoge Raad dat graag in één zin samenvatten, en dat leverde onnavolgbaar proza op, zoals in het arrest van de Emmense bromfietser. In 2011 kwam de Hoge Raad met een overzichtsarrest, waarin geprobeerd is de bestaande lijn nog wat duidelijker uiteen te zetten en waarin ook aan de internationale context van het ne bis in idem aandacht wordt besteed. Meest prominent daarbij is art. 4 van het Zevende Protocol bij het EVRM: “No one shall be liable to be tried or punished again in criminal proceedings under the jurisdiction of the same State for an offence for which he has already been finally acquitted or convicted in accordance with the law and penal procedure of that State.” Weliswaar is dat Zevende Protocol door Nederland nimmer geratificeerd, maar een zekere reflexwering wordt daaraan door de Hoge Raad wel toegekend – niet het minst omdat een vergelijkbare bepaling wel als geldend recht in art. 50 van het Handvest van de grondrechten van de EU is opgenomen. |
|---|
