In dit artikel worden zowel de bestuurs- als de civielrechtelijke vragen behandeld die kunnen ontstaan bij de uitvoering en afwikkeling van samenwerkingsovereenkomsten. Eerst wordt antwoord gegeven op de vragen hoe de bestuursrechter omgaat met de vraag of er behoefte bestaat aan een bepaalde ruimtelijke ontwikkeling en hoe deze behoefte kan worden aangetoond. Daarbij wordt aandacht besteed aan de reikwijdte van inspanningsverplichtingen van gemeenten. Vervolgens komen uitlegkwesties van samenwerkingsovereenkomsten aan de orde.