Het zal trouwe gebruikers van Recht.nl niet ontgaan zijn. Er is iets bijzonders aan de hand in juridisch uitgeefland. Lange tijd was pay per article onbespreekbaar. Immers, als de uitgevers losse artikelen zouden gaan verkopen, zou dat ten koste gaan van de abonnee-aantallen en dat zou per saldo minder inkomsten gaan opleveren—en dat is natuurlijk niet iets wat commerciële juridische uitgevers nastreven. Dus werden de hakken in het bekende zand gezet en werd eenieder die ook maar opperde dat pay per article misschien toch commercieel zou kunnen zijn, figuurlijk een kop kleiner gemaakt. Terug in het hok.

Kentering losse verkoop juridische artikelen
En ineens is daar een kentering. Althans, ineens... Via Recht.nl zijn al best enige tijd losse artikelen te koop, onder andere van Uitgeverij Paris, de uitgever van onder meer Rechtsgeleerd Magazijn Themis en Privacy & Informatie. Via een klik op een tekstlink Artikel bestellen kunnen geïnteresseerden middels een formulier een artikel bestellen bij de uitgever. Ook onder Boom-artikelen staan tegenwoordig links naar de Boom-website alwaar artikelen besteld kunnen worden. En zijn losse artikelen niet los online te koop, tijdschriftnummers dan vaak toch wel. Recht.nl plaatst sinds kort verwijzingen naar de websites van het Instituut voor Bouwrecht en Vakmedianet onder samenvattingen van artikelen en annotaties in respectievelijk het Tijdschrift voor Bouwrecht en Rechtspraak voor Medezeggenschap.

De meeste recente ontwikkeling op dit terrein is een pilot die Recht.nl doet met Kluwer, waarbij artikelen van een 8-tal tijdschriften, waaronder de NJ en het Nederlands Juristenblad, los te koop zijn. Een interessante variant op pay per article zijn de dagpassen van Sdu. Hiermee kan men een dag toegang krijgen tot een tijdschrift. En er zit nog meer aan te komen. Verkeersrecht van de ANWB gaat de artikelen van dit tijdschrift binnenkort ook los online verkopen en stelt oudere artikelen vrij beschikbaar.

Waarom nu 'plots' losse verkoop?
Wat is er gebeurd in de juridische uitgeefburelen? Waarom die (nog) voorzichtige verkenningen van het online verkopen van losse artikelen aan niet-abonnees? Ik denk dat uitgevers toch voorzichtig denken en hopen dat er, behalve de abonnees, veel meer mensen geïnteresseerd zijn in hun uitgeefproducten. En dat zou heel best kunnen. Mensen die misschien nooit abonnee zullen worden, maar wel, al dan niet beroepsmatig, interesse hebben in bepaalde juridische artikelen. Mensen ook die in het internettijdperk relatief makkelijk te bereiken zijn. Dus waarom zouden de uitgevers niet de mogelijkheid creëren voor deze groep om artikelen te kunnen aanschaffen?

Abonnees lopen niet weg
Natuurlijk willen de uitgevers wel graag dat hun bestaande abonnees niet weglopen als zij ook juridische artikelen in de losse online verkoop doen. Of, en als ja, in welke mate, dat gaat gebeuren, durf ik hier niet te voorspellen, maar ik ben geneigd te zeggen dat dat best wel eens zou kunnen meevallen. Zo zal ik als IT-jurist nooit mijn abonnement op Computerrecht opzeggen. Ook niet als ik artikelen van dat tijdschrift los kan kopen. Ik wil namelijk makkelijk en snel toegang hebben tot alle artikelen ooit gepubliceerd in dat tijdschrift. Als ik die allemaal los op mijn eigen computer heb staan, die soms crasht, dan is dat niet fijn. Bovendien zijn artikelen in de Computerrecht-database verrijkt met links naar andere artikelen, uitspraken en wetsartikelen waardoor het makkelijk navigeert. Dat zal niet het geval zijn met losse artikelen.

Hoe veel betalen voor een los juridisch artikel?
Bij het al dan niet weglopen van de abonnees zal, naast de service voor de abonnee, de prijs een rol spelen. Als een prijs van een artikel heel laag is, dan zou iemand de hiervoor geschetste gemakken van een (online) abonnement mogelijk willen opgeven, maar dan moet die prijs wel heel laag zijn. Als ik dan kijk naar een ander blad waarop ik geabonneerd ben en dat nog geen online losse verkoop van artikelen kent, Mediaforum; dat bevatte in de jaargang 2014 320 bladzijden tekst bestaande uit onder andere 10 opinies, 19 artikelen, 24 annotaties, het vaste onderdeel documentatie (met korte verwijzingen naar rechtspraak en nieuws) en enkele andere teksten. Een abonnement op Mediaforum kost vandaag de dag 135 euro. Als ik er dan van uitga dat de opinies, de documentatie en de andere teksten geen volwaardige artikelen zijn, dan betaalt een abonnee dus 135:43 (artikelen en annotaties)= 3,14 euro voor een juridisch relevant stuk. Een koopje! Ik zou dan zeggen dat 4,99 euro een mooie prijs is voor een los (digitaal) Mediaforum-artikel. Te duur voor abonnees en een mooie prijs voor een geïnteresseerde passant. De rest zou ik 'weggeven' voor 1,99 euro.

Prijzen nu (te) hoog
Als ik deze berekening en prijs vervolgens leg naast de prijzen die nu gevraagd worden voor losse artikelen en tijdschriftnummers (zie de prijslijst onderaan dit stuk) dan zijn deze (te) hoog. Maar goed, online verkoop van juridisch materiaal is betrekkelijk nieuw. Verkoop van losse artikelen al helemaal, dus dat lijkt een kwestie van finetunen. Recht.nl kan zich daarom nog niet een juridisch 'Blendle' noemen—als dat al ooit zal gebeuren. Alexander Klöpping zal dat niet toestaan en de prijsstelling van Blendle (centenkwesties) is onhaalbaar in het juridische domein. En dat is ook helemaal niet erg. Voor goede juridische stukken mag best goed betaald worden.

Prijzen online artikelen/nummers inclusief btw:
- Boom Juridische Uitgevers : 21,18 per artikel
- Den Hollander : 35,70 per artikel
- Instituut voor Bouwrecht : 24,99 per tijdschriftnummer
- Sdu : tussen 24,20 tot 42,35 per dagpas voor een tijdschrift
- Uitgeverij Paris : 17,50 per artikel
- Vakmedianet : 89,48 per tijdschriftnummer
- Wolters Kluwer : tussen 10 en 35 euro per artikel.

P.S. Na het schrijven van dit stuk kunnen de bovenstaande tarieven zijn aangepast.